Thực trạng hút TLĐT ở người Việt Nam, đặc biệt là giới trẻ, đã trở nên đáng báo động hơn bao giờ hết. Gánh nặng kép vừa hút thuốc lá truyền thống vừa hút TLĐT đã và đang đe dọa sức khỏe người dân nói chung và giới trẻ nói riêng.
Theo kết quả nghiên cứu về tình hình sử dụng thuốc lá trong học sinh từ 13 -15 tuổi của Bộ Y tế năm 2022 cho thấy, tỷ lệ học sinh sử dụng thuốc lá hiện nay khoảng 2,9%. Tuy nhiên, tỷ lệ học sinh nữ sử dụng thuốc lá có dấu hiệu gia tăng, chủ yếu là sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới như TLĐT.
Việc sử dụng thuốc lá mới như TLĐT, thuốc lá nung nóng, shisha... ngày càng phổ biến trong giới trẻ, làm gia tăng tỷ lệ sử dụng trong học sinh, sinh viên. Đặc biệt, tỷ lệ học sinh bị ảnh hưởng hút thuốc lá thụ động trong trường học còn cao do một số nơi chưa thực hiện nghiêm túc các quy định về cấm hút thuốc lá trong trường học.
Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Quảng Nam tỷ lệ các em học sinh cấp 2, cấp 3 sử dụng thuốc lá điện tử không còn xa lạ. Tại một quán cà phê đông người ở phường An Xuân, TP. Tam Kỳ có một nhóm học sinh mặc nguyên đồng phục vô tư “nhả khói” thuốc lá điện tử khá sành sỏi. Không chỉ chuyền tay nhau sử dụng, có em còn mua thuốc lá điện tử về bán lại kiếm lời. Em N.T.V, phường Tân Thạnh thành viên trong nhóm cho biết: “Nhiều bạn có nhu cầu nhưng không dám mua, em là khách quen nên chỉ cần nhắn tin, sẽ có người mang đến cho em. Hút ở trong trường sẽ bị phạt nên chúng em thường giấu TLĐT trong nhà vệ sinh, giờ ra chơi sẽ có một người canh thầy cô và số còn lại vào trong hút, tan học thì hút thoả mái”. Tương tự, tại một số trường THCS trên địa bàn chuyện học sinh hút thuốc lá điện tử đang trở thành vấn nạn học đường trong khoảng 3 năm nay. Tại các trường đã phát hiện ra nhiều em học sinh đã sử dụng TLĐT, trong đó có cả nữ sinh. Các học sinh này đã lợi dụng các đường luồng, buồng vệ sinh không thể gắn camera giám sát để hút lén.
Bác sĩ Bùi Duy Bình, công tác tại Khoa Nội tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Nam cho biết, sử dụng TLĐT rất có hại cho sức khỏe của người hút lẫn những người xung quanh, và là nguyên nhân của nhiều trường hợp ngộ độc nicotine, gây các bệnh về tim mạch, hô hấp, tiêu hóa...
Trong TLĐT có chất nicotin, liều lượng có thể rất thấp hoặc không có, tuy nhiên, nó lại có chất độc, gây co mạch, gây tổn thương cho cơ thể. Đáng nói, bản chất của nicotin là gây nghiện, người chưa sử dụng thuốc lá bao giờ, nếu sử dụng thuốc lá điện tử sẽ gây nghiện nicotin, từ đó dễ chuyển sang nghiện thuốc lá, thuốc lào thông thường.
Bên cạnh nicotin thì còn rất nhiều chất khác, chất tạo màu, mùi, hương thơm với hàng nghìn loại chất. Các chất thay đổi liên tục, mỗi chất có thể tạo nên các bệnh khác nhau mà chúng ta không thể biết được…Có hóa chất đi vào cơ thể, gây tổn thương đường hô hấp, giảm chức năng đường hô hấp, có thể gây hen phế quản, tắc nghẽn mãn tính, nguy cơ dễ bị nhiễm trùng đường hô hấp, giảm chức năng miễn dịch, gây nguy cơ bệnh lý mạch vành, nhồi máu cơ tim rồi một loạt các bệnh khác.
Nguy hiểm hơn, sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới còn gây ảnh hưởng lớn đến lối sống của giới trẻ, với những hậu quả như: rối loạn về nhận thức và cảm xúc, giảm khả năng học tập và rối loạn tâm thần. Đặc biệt, những thay đổi do nicotine gây ra trong hệ thần kinh khiến người dùng ở nhóm tuổi này dễ bị nghiện nicotine hơn. Vì vậy, những ảnh hưởng đến sức khỏe sẽ đến sớm và trầm trọng hơn trong tương lai. Bác sĩ Bình cho biết thêm.
Để hạn chế tối đa vấn nạn TLĐT ở lứa tuổi vị thành niên thì gia đình đóng một vai trò vô cùng quan trọng. Bố mẹ cần dành thời gian quan tâm, lắng nghe con và giám sát các hoạt động trong cuộc sống của con trên cơ sở tôn trọng tránh dẫn đến các hành vi chống đối do bị áp đặt. Gia đình cũng nên phối hợp với nhà trường để tìm hiểu thêm sinh hoạt, mối quan hệ của con để kịp thời phát hiện những dấu hiệu bất thường. Khi phát hiện những dấu hiệu bất thường, gia đình cần liên hệ với bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý để con được thăm khám và điều trị sớm.
Bên cạnh đó, vai trò giáo dục của nhà trường cũng là yếu tố quan trọng để trẻ vị thành niên không bị sa đà vào những thói hư tật xấu, tệ nạn xã hội. Nhà trường cần giáo dục học sinh nhận thức được các chất gây nghiện và các tác hại do sử dụng chất gây nghiện; tăng cường các hoạt động ngoại khóa để giải tỏa căng thẳng sau giờ học. Sự phối hợp chặt chẽ giữa bố mẹ và nhà trường cùng với sự chung tay của toàn xã hội thì tình trạng học sinh hút TLĐT sẽ sớm được loại bỏ khỏi môi trường học đường. Qua đó, xây dựng một thế hệ trẻ vị thành niên khỏe mạnh và trở thành nhân tố tương lai góp phần cho sự phát triển của xã hội, đất nước.
Viết Thạnh